سوال آبشاری چه کاربردی دارد و چگونه از آن در پرسشنامه استفاده کنم؟

در نظر بگیرید چند سوال دارید که پاسخ‌های این سوالات به نحوی به هم وابستگی دارند. بدین معنی که با انتخاب هر گزینه از یک سوال، لازم نیست که تمامی گزینه‌های سوال بعدی نمایش داده شود و می‌تواند فقط تعداد محدودی از گزینه‌ها، نمایش داده شوند.

مثال اول: فرض کنید شما می‌خواهید در پرسشنامه خود محل اقامت شخصی را در قالب دو سوال استان و شهر بپرسید. شما می‌توانید دو سوال تک انتخابی یا لیست کشویی داشته باشید که در سوال اول اسامی ‌استان‌ها و در سوال دوم اسامی کلیه شهرهای ایران باشد. بدیهی است که ترجیح می‌دهید هنگامی که کاربر استان مورد نظر خود را انتخاب نمود، در سوال بعدی، تمام شهرهای ایران نشان داده نشود و فقط لیست شهرهای مربوط به آن استان نمایش داده شود.

مثال دوم: شما می‌خواهید حضور یک دسته محصول را در چندین فروشگاه مختلف ثبت کنید. برای انجام این کار لازم است تا در پرسشنامه خود چهار سوال لیست کشویی با عناوین نوع، برند، سایز و جنس مرتبط با آن محصول را وارد نمایید. بدیهی است که برای هر کدام از این عناوین تعداد زیادی آیتم وجود دارد. اگر دسته‌بندی این گونه محصولات را از قبل داشته باشید، ترجیح می‌دهید با انتخاب هر گزینه به صورت خودکار، گزینه‌های نامرتبط در ستون‌های بعدی نمایش داده نشوند.

بدیهی است که وابسته کردن سوالات به یکدیگر، سرعت عمل کاربر را هنگام پاسخگویی به پرسشنامه بسیار افزایش می‌دهد و احتمال خطا در پاسخ دهی را به حداقل می‌رساند.

قابل ذکر است که چنانچه بخواهید گزینه این سوالات به یکدیگر وابسته نباشند، کافی است که چند سوال تک انتخابی یا لیست کشویی در پرسشنامه خود داشته باشید. در این صورت هر کدام از سوالات به صورت مستقل عمل خواهد کرد.

برای اینکه بتوانید چنین سوالات وابسته‌ای را در یک پرسشنامه طراحی کنید، دو راه وجود دارد:

راه اول: در ابتدا سوالات و گزینه‌های آن را در پرسشنامه اضافه کنید. سپس با استفاده از قابلیت شرط گذاری مشخص کنید که با انتخاب هر گزینه، چه گزینه‌هایی نمایش داده شوند. به علت تعداد زیاد شرط‌ها و احتمال تداخل و خطای انسانی در تعریف شرط‌ها ، عملا این روش غیر ممکن است.

راه دوم: در سامانه ایپُل برای نمایش و اجرای سوالات وابسته بدون استفاده از شرط‌گذاری، می‌توانید از سوال آبشاری (cascading) استفاده نمایید. فقط کافی است که این سوال را به پرسشنامه خود اضافه کرده و سپس فایل اکسلی که لیست گزینه‌ها و ارتباط آنان با یکدیگر در آن مشخص شده است را به این سوال متصل نمایید. با استفاده از این روش، هنگامی‌که کاربر گزینه‌ای را از سوال اول انتخاب می‌کند، به صورت خودکار فقط تمامی گزینه‌های مرتبط با آن، که در فایل اکسل تعریف شده اند، در سوال‌های بعدی نمایش داده می‌شود.

به عنوان مثال کاربر در هنکام مشاهده محصول، اولین لیست کشویی را باز کرده و یک آیتم را انتخاب می‌کند. آیتم‌های داخلی لیست‌کشویی دوم تا چهارم به صورت اتوماتیک فیلتر شده و فقط آیتم‌های مرتبط نمایش داده می‌شود. این امر سبب می‌شود که تعداد آیتم‌ها در لیست‌های کشویی بعدی، کمتر شده و کاربر به راحتی آیتم مورد نظر خود را پیدا کند.

برای استفاده از سوال آبشاری در پرسشنامه لازم است تا مراحل زیر را انجام دهید:

1. اضافه کردن سوال آبشاری به پرسشنامه: در ابتدا لازم است تا سوال آبشاری را به پرسشنامه خود اضافه کنید. پس از افزودن سوال به پرسشنامه کافی است که تعداد و عناوین سوالات وابسته زیر‌مجموعه آن را مشخص نمایید.
2. تهیه فایل اکسل: یک فایل به فرمت اکسل که لیست گزینه‌ها و ارتباط آن‌ها با یکدیگر را مشخص می‌کند، آماده کنید. محتوای ستون‌ اول فایل اکسل در سوال اول، محتوای ستون دوم در سوال دوم و… نمایش داده می‌شود. توجه کنید که محتوای ستون اول در سوال آبشاری به عنوان کد شناخته می‌شود، بنابراین محتوای ستون اول فایل اکسل باید شامل کدهای یکتا باشد. برای اطلاعات بیشتر به آموزش سوال آبشاری مراجعه نمایید.
3. بارگذاری فایل اکسل در سامانه: برای بارگذاری فایل در سامانه، به قسمت مدیریت سامانه بروید و وارد صفحه آبشاری شوید. با کلیک بر روی “اضافه کردن فایل داده” می‌توانید فایل اکسل آماده شده را در سامانه بارگذاری نمایید. جهت آشنایی بیشتر با نحوه بارگذاری فایل در سامانه به صفحه آبشاری مراجعه نمایید.
4. اتصال فایل اکسل به سوال پرسشنامه:  در صفحه طراحی پرسشنامه بر روی سوال آبشاری مورد نظر کلیک کنید تا پنجره مربوط به تنظیمات سوال باز ‌شود. در این پنجره، می‌توانید نام فایل اکسلی را که قبلا بارگذاری کرده‌اید، به این سوال مرتبط نمایید.

حال چنانچه کاربر بخواهد به سوال آبشاری پاسخ دهد، کافی است که در اولین سوال وابسته، کدی را وارد نماید. پس از ورود کد، به صورت خودکار گزینه‌های مرتبط با آن کد از فایل اکسل فراخوانی شده و در سوالات بعدی نمایش داده می‌شود.

1. عدم نمایش کد

چنانچه نمی‌خواهید کاربر برای ثبت اطلاعات از کد استفاده نماید، کافی است در پنجره تنظیمات سوال آبشاری گزینه “عدم نمایش کد” را فعال کنید. در اینصورت در هنگام پاسخگویی، فیلد کد نمایش داده نمی‌شود و تنها فیلدهای اصلی به کاربر نمایش داده می‌شود.

2. پشتیبانی از بارکدخوان در سوالات آبشاری

فرض کنید اطلاعات بارکد یک سری از محصولات را به همراه دسته‌بندی آن‌ها در یک فایل اکسل دارید و می‌خواهید آن را به یک سوال آبشاری متصل کنید. ستون اول به عنوان بارکد و ستون‌های بعدی، اطلاعات محصولات می‌باشد. حال کاربر هنگامی که بارکد محصولی را تایپ می‌نماید، اطلاعات تمامی سوالات وابسته از فایل اکسل فراخوانی شده و در سوالات وابسته نمایش داده می‌شود. قابلیتی در سامانه وجود دارد که اجازه می‌دهد بارکد را به صورت دستی تایپ نکنید و فقط کافی است تا دوربین موبایل خود را در مقابل بارکد محصول قرار دهید. برای فعال شدن این قابلیت در تنظیم سوال آبشاری گزینه “پشتیبانی از بارکد” را فعال نمایید.

3.  استفاده از تکرار در سوالات آبشاری

از آنجا که لازم است به ازای هر محصول، یک سوال آبشاری تکمیل شود، نیاز است تعداد زیادی سوال آبشاری در پرسشنامه داشته باشیم. برای این کار، به جای کپی کردن این سوال به تعداد زیاد، می‌‌توانید در سامانه ایپُل از قابلیت تکرار سوالات به تعداد دلخواه استفاده نمایید. با این کار پس از ثبت اطلاعات اولین محصول، علامت + و یا کلید بعدی نمایش داده می‌شود. با فشردن این علامت، سوال آبشاری بعدی جهت انتخاب محصول دیگر نمایش داده می‌شود. جهت سهولت کار پرسشگران، با تکرار هر سوال، اطلاعات محصول قبلی، به‌جز آخرین فیلدی که مرتبط با فایل اکسل می‌باشد، نمایش داده می‌‌شود.

4.  ثبت اطلاعاتی که در فایل اکسل موجود نیست

چنانچه بخواهید اطلاعات محصولی غیر از آنچه در فایل اکسل موجود است، در پرسشنامه ثبت شود، می‌توانید این اطلاعات را به صورت دستی در فیلد مربوطه وارد نمایید. بدیهی است در این صورت اطلاعاتی جهت انتخاب در فیلدهای بعدی نمایش داده نمی‌شود.