بررسی مراحل طراحی پرسشنامه و نکات آن
در این مقاله درخصوص چگونگی طراحی پرسشنامه و همچنین گام‌ها و مراحل طراحی پرسشنامه، با شما صحبت خواهیم کرد. معمولا طراحی کردن یک پرسشنامه می‌تواند از جهت‌های زیادی اهمیت داشته باشد و در موارد گوناگونی نیز به کار رود. به همین دلیل است که توصیه می‌کنیم، تمامی مراحل مربوط به طراحی را به خوبی مورد توجه قرار داده و سعی کنید تا بر این اساس و بر پایه همین موارد، پرسشنامه‌ای که نیاز دارید را طراحی نمایید.
مراحل طراحی پرسشنامه
اولین موضوعی که موضوع اصلی این مقاله نیز به حساب می‌آید مربوط به آموزشی است که به صورت قدم به قدم مربوط به طراحی پرسشنامه می‌شود. این آموزش قدم به قدم را می‌توانیم به صورت موضوعاتی که در بخش زیر ذکر شده‌اند توضیح دهیم؛ اما اگر بخواهیم که مراحل طراحی را به صورت مختصر توضیح دهیم باید به این موارد اشاره کنیم: تعیین اهداف، گرد آوری اطلاعات، طراحی سوالات، جمع آوری پاسخ‌ها و تجزیه و تحلیل پاسخ‌ها.
مرحله اول: تعیین اهداف و نیازها
اولین مرحله برای طراحی کردن یک پرسشنامه آن است که بدانیم چه هدف‌هایی در پس طراحی آن وجود دارد. در حقیقت باید بتوانیم مشخص کنیم که پرسشنامه مورد نظر را به چه هدفی طراحی کرده‌ایم و نیاز اصلی ما به این پرسشنامه در چه زمینه‌ای می‌باشد. زمانی که بتوانیم مشخص کنیم که چرا باید این نوع از پرسشنامه را طراحی کنیم، می‌توانیم به سادگی بدانیم که به چه اطلاعاتی در این زمینه نیاز داریم و در چه مسیری باید گام برداریم تا بتوانیم به سادگی و به راحتی از پرسشنامه خود نهایت استفاده را ببریم.
مرحله دوم: تعیین محتوای پرسشنامه و پاسخ‌ها
دومین مورد از مراحل طراحی پرسشنامه مربوط به تعیین محتوای پرسشنامه و پاسخ‌های مربوط به آن است. در حقیقت در این مرحله است که بنای اصلی پرسشنامه مطرح می‌شود. نیاز است تا محتوایی که در پرسشنامه قرار است مطرح شود و همچنین پرسش و پاسخ‌های مربوط به آن را تعیین کنیم.
به طور مثال باید بدانیم که پرسشنامه روانشناختی ما و یا هر نوع پرسشنامه دیگری که داریم، در چه زمینه‌ای قرار است برای ما اطلاعات و داده‌های گوناگون را جمع آوری کند. زمانی که محتوای کلی و درونی پرسشنامه‌ها و همچنین پاسخ‌های صحیحی که انتظار داریم را جمع آوری نمودیم، لازم است تا به سراغ مرحله بعدی یعنی مرحله سوم برویم.
ایپُل سامانه ای با قابلیت های ویژه جهت طراحی فرم ساز و آزمون ساز.
حتما بخوانید: چگونه پرسشنامه پایان‌نامه طراحی کنیم؟
مرحله سوم: انتخاب نوع چیدمان سوالات پرسشنامه
در مرحله سوم از مراحل طراحی پرسشنامه می‌توانیم نوع چیدمان سوالات پرسشنامه را انتخاب کنیم. این که کدام یک از سوالات اول و کدام یک از سوالات پس از آن بیاید، همگی در مرحله سوم تعیین می‌شوند. شاید در نگاه اول متوجه این موضوع نباشید که اهمیت ترتیب و چیدمان سوالات به چه شکلی است، اما اگر بهتر بتوانید به این موضوع نگاه کنید متوجه می‌شوید که اگر ترتیب سوالات را به درستی و به شکل دقیقی رعایت کنید، می‌توانید به پاسخ‌های بهتر و شفاف‌تری دست پیدا کنید.
هر کدام از این پاسخ‌ها می‌توانند بخشی از پاسخ نهایی سوال شما را تشکیل دهند. معمولا برای آن که بتوانید پاسخ‌های بهتری را دریافت کنید لازم است تا ابتدا سوالات کلی‌تر و سپس سوالات جزئی‌تر را مطرح نمایید.
با طرح سوالات کلی در ابتدای پرسشنامه و سپس طرح کردن سوالات جزئی‌تر و تکمیلی‌تر می‌توانید به سادگی و به راحتی به مخاطب خود هم ایده و پیش زمینه‌ای از موضوع را بدهید و هم آن که سبب شوید تا او هرچه بهتر و راحت‌تر موضوع را درک کرده و دچار سردرگمی نشود.
مرحله چهارم: ارزیابی پرسشنامه
چهارمین مرحله از مراحل طراحی، ارزیابی پرسشنامه می باشد. بهترین کار هم در طراحی پرسشنامه و هم در هر کار و فعالیت دیگری آن است که پیش از هر گونه اقدامی در هر زمینه‌ای، در گام نیمه نهایی خود آن را ارزیابی کنید. این موضوع به شما کمک می‌کند که متوجه مشکلات و نقص‌های ریز و جزئی موضوع مورد نظر خود شوید بتوانید پیش از ارائه پرسشنامه به گروه مخاطبان هدف خود، آن‌ها را برطرف نمایید.
در ارزیابی پرسشنامه حتی گاهی اوقات این موضوع پیش می‌آید که ناچار شوید برخی از قسمت‌های پرسشنامه را تغییر دهید. مسلما این بخش‌ها دچار تغییرات جزئی و کلی می‌شوند، اما جای نگرانی نیست؛ زیرا این بخش‌ها نیز در بهبود هرچه بهتر کیفیت مقاله به شما کمک خواهند کرد.
مرحله پنجم: ارائه پرسشنامه
مرحله پنجم که مرحله آخر طراحی پرسشنامه می‌شود، در حقیقت ارائه نهایی پرسشنامه و مرحله پاسخ دادن به آن است. در این مرحله نتیجه کار به گروه هدف داده می‌شود و دیگر کار طراحی پرسشنامه به اتمام رسیده است.
جهت مشاهده پرسشنامه های طراحی شده با نرم افزار ایپُل وارد صفحه “نمونه پرسشنامه ها” شوید.
نکات مهم در زمینه طراحی پرسشنامه
درخصوص گام‌ها و مراحل طراحی اطلاعات کافی را در اختیار شما قرار دادیم. این اطلاعات می‌توانند به شما کمک کنند تا طراحی و ارائه بهتری داشته باشید. اما چه نکاتی را می‌توانید در زمینه طراحی پرسشنامه رعایت کنید که پرسشنامه شما به شکل دقیق‌تر و بهتری اجرا شود.
حتما بخوانید: تکنیک‌های افزایش نرخ پاسخ دهی به پرسشنامه آنلاین
عدم ارائه خط مشی
در تنظیم کردن و نوشتن سوالات پرسشنامه نباید سوالات شما راهنمایی‌کننده و ارائه‌کننده خط مشی به داوطلب و فردی باشد که به سوالات شما پاسخ می‌دهد. این موضوع سبب می‌شود که پاسخ‌های درستی را دریافت نکنید و مسلما نتیجه نهایی نیز جالب نخواهد بود.
توجه به سن و جنسیت
در تنظیم کردن پرسشنامه خود حتما به سن و همچنین جنسیت گروه هدف خود توجه کنید و سبک سوالات و همچنین میزان پیچیدگی آن‌ها را با توجه به این موارد تعیین کنید.
جمع‌بندی
موضوعی که در این قسمت به آن پرداخته شد، موضوعی است که لازم دانستیم تا در مورد آن به خوبی و به طور کامل و واضح توضیحاتی را ارائه کنیم. مراحل طراحی پرسشنامه به ما کمک می‌کند که بتوانیم به شکل دقیقی درخصوص طراحی پرسشنامه فعالیت‌هایی را انجام دهیم. فراموش نکنید که طراحی کردن پرسشنامه را حتما باید با توجه به گام‌های مربوط به آن بردارید تا بتوانید به سادگی و به راحتی پرسشنامه مناسبی را دریافت کنید.
سوالات متداول
اگر بخواهیم که مراحل طراحی پرسشنامه را به صورت مختصر توضیح دهیم باید به این موارد اشاره کنیم: تعیین اهداف، گرد آوری اطلاعات، طراحی سوالات، جمع آوری پاسخ‌ها و تجزیه و تحلیل پاسخ‌ها.
1-تعیین اهداف و نیازها
2- تعیین محتوای پرسشنامه و پاسخ های آن
3- انتخاب نوع چینش سوالات
4- ارزیابی پرسشنامه
5- ارائه پرسشنامه
بهترین کار هم در طراحی پرسشنامه و هم در هرکار و فعالیت دیگری آن است که پیش از هر گونه اقدامی در هر زمینه‌ای، در گام نیمه نهایی خود آن را ارزیابی کنید. این موضوع به شما کمک می‌کند که متوجه مشکلات و نقص‌های ریز و جزئی موضوع مورد نظر خود شوید بتوانید پیش از ارائه پرسشنامه به گروه مخاطبان هدف خود، آن‌ها را برطرف نمایید.
در ارزیابی پرسشنامه حتی گاهی اوقات این موضوع پیش می‌آید که ناچار شوید برخی از قسمت‌های پرسشنامه را تغییر دهید. مسلما این بخش‌ها دچار تغییرات جزئی و کلی می‌شوند، اما جای نگرانی نیست؛ زیرا این بخش‌ها نیز در بهبود هرچه بهتر کیفیت مقاله به شما کمک خواهند کرد.
1- در تنظیم کردن و نوشتن سوالات پرسشنامه نباید سوالات شما راهنمایی‌کننده و ارائه‌کننده خط مشی به داوطلب و فردی باشد که به سوالات شما پاسخ می‌دهد.
2- در تنظیم کردن پرسشنامه خود حتما به سن و همچنین جنسیت گروه هدف خود توجه کنید و سبک سوالات و همچنین میزان پیچیدگی آن‌ها را با توجه به این موارد تعیین کنید.
